Идэҕэ бэлэмниир орто анал үөрэх тэрилтэлэригэр саха тылын, литературатын уонна култууратын үөрэтии бырагыраамаларын оҥоруу уонна үөрэтии уопутуттан

Олунньу 15 күнүгэр Ийэ тыл, сурук-бичик күнүн тэрээһиннэрин чэрчитинэн Профессиональнай үөрэхтээһин сайдыытын института «Идэҕэ бэлэмниир орто анал үөрэх тэрилтэлэригэр саха тылын, литературатын уонна култууратын үөрэтии бырагыраамаларын оҥоруу уонна үөрэтии уопутуттан» диэн вебинары тэрийэн ыытта.

Вебинарга Каратаева Ирина Степановна, Жукова Сардана Васильевна, Дьокуускайдааҕы технология уонна дизайн кэллиэһэ, Байанаева Прасковья Дмитриевна, И.Е. Винокуров аатынан Намнааҕы педагогическай кэллиэс, Варламова Сахаяна Мироновна, Софронеева Мария Андреевна, Н.Г. Чернышевскай аатынан Бүлүүтээҕи профессиональнай педагогическай кэллиэс, Корнилова Галина Афанасьевна, Өлүөхүмэтээҕи техникум уһуйааччылара саха тылын орто анал үөрэх тэрилтэлэригэр саҥа ирдэбиллэргэ сөп түбэһиннэрэн ханнык үөрэтии программатынан үлэлииллэрин, ханнык үөрэх босуобуйарын, учуобунньуктарын тутталларын туһунан бэйэлэрин уопуттарыттан кэпсээтилэр, баар ыарахаттары, итэҕэстэри бэлиэтээтилэр, санаа атастастылар.

Ол курдук, Дьокуускайдааҕы технология уонна дизайн кэллиэһин уһуйааччыта Каратаева Ирина Степановна идэни баһылыырга үөрэнээччилэргэ төрөөбүт тыл, норуот төрүт култууратын нөҥүө идэҕэ уһуйуу сыалын-соругун, үлэлэрин хайысхатыттан кэпсээтэ. Үөрэх тэрилтэтигэр эйгэни тэрийиигэ, ыччакка саха тылын тыынын иҥэриигэ утумнаах үлэ үгэскэ олоҕурда. Кэллиэс олохтоох норуоттар төрүт дьарыктарын; муоһунан кыһар, тимиринэн уһанар, таӊастан, түүлээхтэн быһар-тигэр анал идэлээх ыччаты бэлэмниир. Ол идэлэргэ бэлэмнээһин Төрөөбүт тыл уонна литература, Төрүт култуура диссипилиинэлэри дьүөрэлээн үөрэтиллэр. Бу икки сүрүн биридимиэттэр чэрчилэринэн үгүс иитэр-үөрэтэр үлэлэр үгэскэ кубулуйан хас сылын ахсын ыйдарынан тэрээһиннэр тиһиктэрин быспакка араас форманан тэрилтэ, куорат, республика таһымыгар ыытыллаллар.

Үөрэх программатын толорууга баар ыарахаттары, кыаллыбат түгэннэргэ —  орто анал үөрэххэ киирэр оҕолор сахалыы саҥалара, суруктара мөлтөөн иһэрин бэлиэтээтэ.

Байанаева Прасковья Дмитриевна, И.Е. Винокуров аатынан Намнааҕы педагогическай кэллиэс төрөөбүт тылга уһуйааччыта, билигин норуот бүттүүнэ ылсыһан ийэ тылы туруулаһыахтааҕын тоһоҕолоото. Онуоха, бастатан туран, утумнаах үлэ орто анал үөрэх тэрилтэлэригэр ыытыллара тоҕоостооҕун эттэ. Кэллиэс 30 үөрэнэр бөлөҕөр барыларыгар саха тылын үөрэтии киирбит. Сүнньүнэн саха тылын үөрэтиигэ программаҕа 32 чаас көрүллэр. Манна, алын кылаас учууталларын уонна оҕо уһуйааннарын иитээччилэрин бэлэмниир салааттан ураты бары бөлөхтөргө саха тылын үөрэтии программата төрдүттэн уларыйыахтааҕын, үөрэтиигэ оскуолаҕа барбыты хатылааһын, сөргүтүү, чиҥэтии курдук буолбакка, төрөөбүт тыл этигэнин, барҕа баайын, кэрэхсэбиллээҕин көрдөрөр хайысха тутуһуллуохтааҕын, онуоха тирэх буолар үөрэх анал кинигэлэрэ, босуобуйалар наадаларын эттэ. Билиҥҥи сорук төрөөбүт тыл туттуллар эйгэтин кэҥэтиигэ сытар диэтэ. Холобур, кинилэр сахалыы эрэ тылынан ыытыллар «Чиряев ааҕыылара» кэмпириэнсийэни сылы көтө-көтө ыыталларын, эһиил ахсыс төгүлүн ыытар былааннаахтарын, ыйдааҕы сиэри-туому тиһигин быспакка ыыталларын, литературнай куруһуогу үлэлэтэллэрин кэпсээтэ.

Н.Г. Чернышевскай аатынан профессиональнай-педагогическай кэллиэс урут-уруккуттан сахалыы тыыннаах, саха тылын өрө тутан, сайдан кэллэ. Кырдьаҕас үөрэх кыһата 100 сааһын бэлиэтээри сылдьар. Кэллиэс тылга уһуйааччылар Варламова Сахаяна Мироновна, Софронеева Мария Андреевна устудьуоннарга анаан араас таhымнаах тэрээhиннэр ыытылларын кэпсээтилэр. Олох сайдыыта иитии-үөрэтии ситимигэр учууталтан саҥалыы билиини-көрүүнү, үөрэтэр ньымалары эрэйэллэр. Иккис көлүөнэ ФГҮӨС  ирдэбилинэн  билиҥҥи кэм учуутала оҕоҕо билии эрэ биэрбэккэ, ол ылбыт билиитин бэйэтин туһатыгар сатаан олоҕор туттар гына сатабыллаах, үөрүйэхтээх гына үөрэтэн, иитэн таһаарыахтаах. Бу ирдэбиллэри тутуһан, Бүлүүтээҕи кэллиэскэ саха тылын үөрэтии барар. Ол эрэн саха тылын үөрэтиигэ кэккэ уустуктар, кыһалҕалар баалларын бэлиэтээтилэр. Ол курдук, саҥа технология, интернет, араас омук культурата, оонньуулар саха эдэр ыччат өйүн-санаатын, сахалыы ис айылгытын, кутун-сүрүн тоһутар, кэҕиннэрэр. Бу барыта саҥа көлүөнэ уопсай сайдыытыгар улахан охсууну оҥорор. Саха тылын төрөөбүт тыл быһыытынан ылыммат буолууга тиэрдэр. Ону тэҥэ, саха тылын үөрэтиигэ учуобунньук, методическай босуобуйа тиийбэттэрэ үөрэтии хаачыстыбатын намтатар. Республика саха тылын  учууталларын уопуттарын, методическай үлэлэрин түмэн таһаарар буоллар эдэр учууталларга, уhуйааччыларга олус көмө буолуо этэ. Орто үөрэх кыһатыгар саха тылын программата тупсарыллан, чочуллан, бары үөрэх тэрилтэтигэр биир буолара наадатын эттилэр.

Корнилова Галина Афанасьевна, Өлүөхүмэтээҕи техникум уһуйааччыта, нуучча тыллаах оҕолору саха тылыгар үөрэтии уопутуттан кэпсээтэ. Кини үөрэтии сүрүн сыалынан нууччалыы тыллаах устудьуоннарга саха тылыгар интэриэһи тардыы, билиҥҥи кэмҥэ икки государственнай тыл баарын туһунан өйдөбүлү биэрии уонна саха тылыгар убаастабыллаахтык сыһыаннаһалларын ситиһии буолар диэн эттэ. Дорҕооннору сөпкө саҥарыыга болҕомто ууран күннээҕи туттуллар кэпсэтиигэ туһаныллар тыллары, этиилэри үөрэтии ыытыллар. Инники өттүгэр, чуолаан нуучча тыллаах устудьуоннары саха тылыгар үөрэтии программата өссө дириҥник оҥоһуллара буоллар диэн баҕа санаатын этиннэ.

Уһуйааччылар үлэлэрин экспертэр — Плотникова Ульяна Романовна, Хотугулуу-Илиҥҥи норуоттар тылларын уонна култуураларын үнүстүүтүн «Саха тылын истилиистикэтэ уонна нууччалыы-сахалыы тылбаас» хаапыдыратын уһуйааччыта, Семенова Светлана Степановна, Арассыыйа норуоттарын төрөөбүт тылларын федеральнай институтун сүрүннүүр научнай үлэһитэ, педагогическай наука кандидата, Иванова Нина Иннокентьевна, Арассыыйа наукаларын академиятын Сибиирдээҕи салаатын Гуманитарнай чинчийиилэр уонна хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар проблемаларын институтун саха тылын салаатын үлэһитэ, филологическай наука дуоктара,  ырыттылар, сүбэлэри биэрдилэр.

Экспертэр иһитиннэрбит уопуттар билиҥҥи кэмҥэ тоҕоостоохторун, орто анал үөрэх ситимигэр саха тылын үөрэтии идэҕэ туһаайыылаах буолуохтааҕын бэлиэтээтилэр. Бу түмсүүгэ иһитиннэриллибит үөрэх программалара атын үөрэх тэрилтэлэригэр туттуллара сөптөөҕүн эттилэр. Мантан салгыы үөрэх программаларын хайысхаларынан арааран уһуйааччыларга семинардары, араас үөрэтиилэри тэрийэр наадалааҕын бэлиэтээтилэр. Научнай үнүстүтүүттэр бу хайысхаҕа көмөлөһөн үлэлэһэр баҕалаахтарын биллэрдилэр.

Вебинарга идэҕэ бэлэмниир орто анал үөрэх тэрилтэлэрин саха тылыгар уһуйааччылара, иитээччилэрэ, методистар, наука, үөрэх үлэһиттэрэ кытыннылар. Кыттыылаахтар, экспертэр идэни бэлэмниир орто анал үөрэххэ саха тылын үөрэтии программата саҥаны сайыннарыыга, идэҕэ сыһыаран үөрэтиигэ туһуламмыт буолуохтааҕа, үөрэх босуобуйалара, учуобунньуктара саҥардыллара, идэҕэ туһуламмыт терминнэр тылдьыттара оҥоһуллан тахсаллара ирдэнэрин туһунан санаа атастастылар. Куораттарга, промышленнай кииннэргэ кыра саастаах оҕо тэрилтэлэригэр, оскуолаларга сахалыы тылы үөрэтии мөлтөҕө салгыы орто анал үөрэххэ харгыстары үөскэтэр диэн санааларын этиннилэр.

Саха судаарыстыбаннай тылын республика орто анал үөрэх тэрилтэлэригэр үөрэтии программатыгар саҥардыы, тупсарыы үлэтэ салгыы барыаҕа диэн эрэниллэр.

Кулун тутар ый 17-19 күннэригэр Профессиональнай үөрэхтээһин сайдыытын институтун былаанын иһинэн идэҕэ бэлэмниир орто анал үөрэх тэрилтэлэригэр төрөөбүт тылы үөрэтии бырагыраамаларын оҥорууга уһуйааччылар таһымнарын үрдэтэр кууруһу ыытар. Бу 24 чаастаах кууруска суруттарыы сигэтэ: https://forms.gle/rTqRhZBH8atbr5be9

Оцените статью
ГАУ ДПО РС(Я) ИРПО
Добавить комментарий

Этот сайт использует Akismet для борьбы со спамом. Узнайте, как обрабатываются ваши данные комментариев.

Перейти к содержимому